زندگی نامه و نحوه آشنایی با سرخپوستان
لوئیس هنری مورگان در 31 نوامبر 1818 در مزرعه ای نزدیک قصبه آروار در شمال نیویورک آمریکا به دنیا آمد و تحصیلات مقدماتی خود را در همان جا گذراند آرورا مرکز سرزمین اقوام ایراکویی بود ( فرخ نیا 1389، 65 ).
مورگان از اوان کودکی به سرخپوستان علاقمند بود همچنین علاقه مفرطی به سازمان دادن داشت هنگامیکه هنوز در مدرسه درس می خواند ، دوستان خود را وارد یک انجمن بنام گوردون نات کرده بود بی شک همانطور که میان اغلب خردسالان آمریکایی مرسوم است مورگان نیز در کودکی هنگام بازی خود را به شکل سرخپوستان در می آورد .
مورگان در سال 1840 دانشکده را به پایان رساند و علاوه  بر رشته تحصیلی خود که حقوق بود اقتصاد ،سیاسی ، روان شناسی ، زبان های لاتینی ، یونانی و ایتالیایی را نیز آموخت . (قرائی مقدم ، 1388 ، 152 ).
مورگان در شهر راچستر دفتر وکالت تأسیس نمود ولی کارهادر آن شهر راکد بود و هیچکس به وکیل جوان مراجعه نمی کرد وی انجمن گوردان نات را از نو تشکیل داد و اعضای جدید برای آن پذیرفت از جمله سرخپوست جوانی به نام الی پارکر (هیس ،1340 ،26 ). شخصیت بارز پاکر اثر عمیقی در مورگان داشت آندو از منطقه سرخپوستی سنکا دیدن کردند آشنایی مورگان با سنکا به تدریج مبدل به علاقه ای علمی شد به همین شکل محیط انجمن گوردون نات نیز تغییر کرد و به شکل یک انجمن جدی تاریخی در آمد لذا موسس آن تصمیم گرفت که انجمن درصدد ضبط فرهنگ سرخپوستان که به سرعت رو به زوال بود برآید ( همان ،28 ).
اما آنچه باعث اعتماد و اطمینان کامل قبائل سنکا به مورگان شد دفاع مورگان از این قبیله در زمینه اقامه دعوی علیه شرکت اراضی بود که با دسیسه چینی می خواست بخش عظیمی از اراضی سرخپوستان را از چنگشان درآورد .
مورگان برای پی گیری این کار به واشنگتن رفت و توانست از روی تقلب و تزویر شرکت پرده برداشته و قراراد شرکت را باطل نمود . این کار باعث شد در سال 1846 قبائل سنکا در جشن خرمن چینی ضمن قدردانی ، مورگان را به نام دائووه کوه ( کسی که بین 2 منطقه حائل میان دو نژاد سرخپوست و سفید پوست زندگی می کند ) و به عنوان یکی از افراد «کلان»برگزیدند ( همان ، 29 ).
مورگان به مطالعه مردم نگاری قبیله ایرویکوی روی آورد و ظرف شش ماه اثری را با عنوان اتحادیه قبایل ایریکوی تکمیل نمود این اثر خلاصه ای است از مطالعات مورگان در زمینه مذهب ،خانه سازی ، حکومت و سازمان اجتماعی ، فرهنگ مادی زبان و نام اماکن . این تک نگاری که به لحاظ نمودارها و نقشه ها نیز از غنای بالایی برخوردار است ، داده های مردم نگارانه مفصلی را ارائه می نماید همچنان به عنوان یک منبع با ارزشی اطلاعاتی تلقی می گردد ( مور ، 1389 ، 40 ).
سپس زمان تشکیل خانواده برای مورگان فرا رسیده بود ، وی بوضوح میدید که از این پس باید از سرگرمی جالب و بدون منفعت خود دست بردارد و تحقیق در خصوص سرخپوستان را موقتاً کنار بگذارد مورگان دست اندرکار ساختمان خط آهن و استخراج معادن آهن گردید و از این راه به ثروت زیادی دست یافت .
مورگان قادر نبود از موضوع سرخپوستان صرف نظر نماید و در سال 1855 از اقامتگاه قوم چی پوا  دیدن نمود . آنچه باعث تحیر وی گردید عقاید این قوم بود که اگر چه به زبان دیگری غیر از ایرکویی صحبت می کردند ولی واژه های خویشاوندی عمه و خاله ها و برادران و خوهران کلان در بین هر دو قوم یکی بود و ایلهای آنها نیز بر وفق توتم های مختلف به کلان های متعدد تقسیم شده بودند.( هیس ،1340 ،36).
مورگان و تکامل گرایی
نظریه تکامل بیش از همه با نام مورگان همراه است او که در عصر تکامل در زیست شناسی بوسیله داروین می زیست در حوزه مردم شناسی نظریاتی را در باب تکامل مطرح ساخت که اگر چه بعدها انتقاداتی را در پی داشت ولی هنوز هم وقتی این بحث مطرح است ناچار به ذکر نظریات وی هستیم . مورگان در خصوص این نظریه میگوید :« گروه هایی که بشریت را شکل می دهند از یک سلسله مراحل می گـــــــذرند که با یکدیگر قــابل مقایسه اند . برای هر جامعه ، تحول بر روی یک خط و تحول همه جوامع با تأخیر و تأخر مشابه است. خطوط موازی فرهنگی را می توان در جوامع مشخص کرده و با یکدیگر مقایسه کرد. گروههای عقب مانده شرایطی را می گذرانند که گروه های پیشرفته درگذشته داشته اند ،این وضع در تمام جنبه های فرهنگی جوامع وجود دارد (مورگان ، به نقل از روح الامینی ، 1385 ، 108 ).
مورگان برای ذهن انسان هم دوره تکاملی بر می شمرد و معتقد است که ذهن انسان در دوره توحش کوچک بوده و در مرحله بربریت توسعه یافته و به کیفیت کنونی رسیده است اصل عمومی هوش در مرحله توحش ، بربریت و تمدن در انسان ایجاد شد و رشد کرد بشر توانست با اتکا به ذهن و در شرایط مساوی ،به اختراعات و ابزار سازی مشابه دست یابد هر اندازه بشر به اختراعات و اکتشافات دست می یازید و نهادهای اجتماعی فرهنگی توسعه می یافت ، مغزش نیز بزرگتر می شد زیرا مغز انسان همراه با کسب تجربه رشد می کند بنابراین ،تکامل زیستی همراه با تکامل فرهنگی صورت می گیرد و رابطه مستقیمی بین رشد مغز و هوش وجود دارد . ( فرخ نیا ، 1389 ، 75 ).
خط تطوری مورگان
مورگان در تطور تاریخ انسانی سه مرحله اصلی را تعیین می کند که عبارتند از توحش ، بربریت و تمدن . البته قبل از مورگان ،آدام فرگوسن در کتاب تاریخ جامعه مدنی ، این تقسیم بندی 3 گانه را مطرح کرده بود.
ولی نوآوری مورگان در آن بود که این مراحل را با وجود آمدن اختراعات و نهادهای اجتماعی خاصی پیوند می داد و با تکیه بر داده های مردم شناختی تلاش می کرد نمونه هایی از هر یک از این مراحل را در جوامع معرفی نماید .
در خصوص وجه تسمیه این  3 واژه باید گفت : وحشی واژه ای عام بود که به اهالی بومی مستعمرات و جوامع ابتدایی اطلاق می شد . بربر واژه ای بود که به تمدن یونانی و رویکرد یونانیان که مردمان دیگر را در رده ای پست تر قرارداده و بربر می نامیدند ، استناد داشت ،و سرانجام تمدن واژه ای بود که به تاریخ شهر که پایه و  اساس تمدن یونانی وومی و سپس اروپایی بوده اشاره داشت ( فکوهی 1384 ، 36 ).
مورگان مراحل تکامل و تحول را کشف و ابداع ابزار و وسایل مشخص می کند تقسیم بندی مورگان بر خصوصیات تکنولوژی استوار است او هر یک از این سه مرحله توحس بر بریت و تمدن را به 3 مرحله قدیم ، میانه و جدید تقسیم می کند :
•    توحش قدیم  یا حالت اولیه وحشیگری : این مرحله از دوره نوزادی بشر شروع می شود. انسان در این دوره از طریق جمع آوری گیاهان و غذای گیاهی زندگی می کرده است مشخصه این دوره را پیدایش زبان می دانند . این مرحله با ماهیگری و استفاده از آتش خاتمه می یابد .
•    توحش میانه : این مرحله با یادگیری ماهیگیری و پیدایش تبر و نیزه سنگی چوبی آغاز شد و با اختراع تیروکمان خاتمه یافت .
•    توحش جدید : این مرحله با اختراع تیر و کمان شروع شد و با پیدایش سفال و کوزه گری پایان یافت( قرائی مقدم ، 1388 ،154).
•    بربریت قدیم : این مرحله با کشف سفال و کوزه گری آغاز می شود .
•    بربریت میانه  : اهلی کردن حیوانات و انجام کار کشاورزی و آبیاری در این مرحله اتفاق می افتد .
•    بربریت جدید :  
•    تمدن قدیم : پیدایش خط
•    تمدن میانه: اختراع قطب نما ، باروت و کاغذ چاپ
•    تمدن جدید: این مرحله آخرین مرحله تمدن است که انسان قوه بخار ، برق و ... را کشف
می نماید .
این تقسیم بندی بر فرهنگ مادی و عوامل تکنولوژی در طی تاریخ متکی است . ( روح الامینی ، 1385 ، 109 ).
اسامی تکامل خطی که توسط مورگان بیان شده است عبارتند از :
الف) فرهنگ طی مراحلی متوالی متحول می شود .
ب ) فرهنگ اساساً در همه جای دنیا مشابه است
ج) در نتیجه نظم مراحل گریز ناپذیر  است و محتوی آنها محدود است
د) فرآیندهای ذهنی در تمام جهان و در میان انسان مشابه هستند (یوسفی زاده ، 1382 ، 321).
از تکامل خطی مورگان انتقادات زیادی شده است که در بخش آخر به آن می پردازیم .
نظریه های تحول خویشاوندی
بیشترین تلاش مورگان بازسازی تحول نظام های خویشاوندی است مورگان در سال 1855 از قوم چی پوا تحقیقاتی در خصوص اصطلاحات خویشاوندی بعمل آورد و در عین تحیر ، متوجه شد که گرچه قوم چی پوا به زبان دیگری غیر از قوم ایروکوی صحبت می کردند ولی اصطلاحات آنها درباره بنی  اعمام ، عمه ، خاله های ، برادران و خواهران کلان و رسوم عروسی همانند قوم ایروکوی بود .
شاید این اصطلاحات در بین تمامی اقوام سرخ پوست امریکا چنین بود به همین سبب مورگان پرسش نامه ای تهیه کرد و برای تمام افرادیکه در سراسر ایالات متحده سرپرستی سرخپوستان را بر عهده داشتند فرستاد و خود وی هم به تحقیق در این باره پرداخت ، ولی آنچه مسیر زندگی تحقیقاتی مورگان را تغییر داد برخورد تصادفی وی با فردی بود که از هندوستان بازگشته بود وی به مورگان گفت که یکی از قبایل هندهم همان شیوه و اسلوب خویشاوندی اقوام ایرکوی را دارند از شنیدن این خبر ، حدسی جسوانه در خیال مورگان نقش  بست وی برای اثبات فرضیاتش پرسش نامه ای به کلیه کنسولگریهای ایالات متحده در سراسر جهان و نیز عین این پرسشنامه را به علمای طراز اول به دعاه مسیحی فرستاد ( هیس ،1340 ، 38 ،37 ).
مورگان با تطبیق آیین خویشاوندی سرخپوستان آمریکا و مردم آسیا در پی اثبات فرضیه آسیائی بودن  سرخپوستان آمریکا بود بعد از تطبیق آئینهای خویشاوندی مورگان تصور میکرد یک سلسله رسومی را به عنوان مدرک پیدا کرده است که معرف تکامل جامعه بشری از یک حالت هرج و مرج در روابط جنسی است . تا سرمنزل تمدن نهائی ( همان ،64  ).
برای اطلاع از این سیر تکاملی مورگان این مراحل را به اختصار نقل خواهیم نمود :
1-هرج و مرج جنسی یا پرومیسکویته مرحله ای است که اثبات آن ممکن نیست جامعه ای با این ویژگیها مشاهده نشده است ولی مورگان فرض میکرد که جماعات بدوی هیچگونه علایق جنسی دائمی ومشخصی نداشتند .
2- روابط جنسی میان برادران و خواهران : به نظر مورگان ازدواج بامحارم در خانواده سلطنتی مصر دلیلی بود بر وجود روابط جنسی میان برادران و خواهران .
خانواده اشتراکی : بخاطر اصلاح نسل برادران و خواهران همخون، ازدواج با یکدیگر را کنار گذاشتند ولی جماعتی از مردان  گروهی از زنان بدور هم گردآمدند و یکنوع باشگاه عروسی تشکیل دادند ( همان ، 67 ،66 )
مورگان در توجیه نظریه خود معتقد است از آنجا که تمام  مردان و زنان به عنوان والدین دارای روابط در هم و مختلط بودند تحت یک عنوان واحد نامیده می شوند .
تمام خواهران و برادران و هر شخص دیگری در شرایط بین نسلی نیز با یک اصطلاح نامیده می شوند و تمام فرزندان مورد مراقبت هر یک از مردان قرار می گیرند .
مورگان در کتاب جامعه باستان می گوید: از آنجا که برادران و خواهران مجاز نیستند با یکدیگر ازدواج کنند ، این طبقات در مورد حق ازدواج یا همبستری که این رابطه را بهتر بیان می کند ، در جهت متفاوتی رویاروی یکدیگر قرار می گیرند  .این یک قانون اصلی است . (مورگان ،1371 ،141 ).
مورگان در خصوص ازدواج قبایل در این نوع خویشاوندی اینگونه بیان می کند :
«ایپای تنها می تواند با کاپوتا ازدواج کند و نه با دیگری
کومبو تنها می تواند یا ماتا ازدواج کند و نه با دیگری
موری تنها می تواند با بوتا ازدواج کند و نه با دیگری
کوبی تنها می تواند با ایپاتا ازدواج کند و نه با دیگری » (همان ،141).
4- سازمان کلان : در این مرحله که روابط جنسی خواهران و برادران منع شده بود ممنوعیت دیگری وضع شد و آن اینکه فرد مجبور بود از خارج از گروه خویشاوندی خود همسر انتخاب کند ( یوسفی زاده ، 1382 ،323 ) به عبارت دیگر هر زن با مردی از هر کلان غیر از کلان خودش می توانست ازدواج کند.در این مرحله هم مادر تباری وجود دارد و فرزندان به لحاظ بیولوژیکی توسط مادران خود بهتر از پدرانشان شناخته می شدند و پسران این مادر باید با کلانی به جز کلان مادر ازدواج می کردند. بنابر مطالعه مورگان نخستین کلان های مادر تباری در این مرحله شکل گرفت .
5- ازدواج زوجی و تک همسری : در پایان دوره بربریت گرایش به ازدواج زوجی پدید آمد
- گذر از مادر تباری به پدر تباری : مورگان معتقد است دامداری که همراه با کوچگری بود شکل بعدی است که با پدر تباری همراه بوده است ( همان ،  324 ).
مورگان بر این باور بود که تمامی نظام های خویشاوندی را می توان به دو مقوله گسترده تقسیم نمود :
•    نظام های توصیفی : این نظام که در بین اقوام سامی ، آریایی و اورایی وجود دارد ، میان خویشاوندان خطی و جانبی تفاوت قایل می شوند و پدر و عمو با یک لفظ مشترک تعریف نمی شوند .
نظام های رده بندی : در این نظام الفاظ مشابهی برای خویشاوندان خطی و جانبی به کار می برند این نظام که در بین خانواده های مالایی ، تورانی و گانوایی وجود دارد ، برای پدر و عمو ، خاله و مادر و ... الفاظ مشترکی به کار می برند ( مور ، 1389 ،42 ).

نتیجه گیری
هر چند مورگان عاری از نقص نیست ،اما تأثیر وی بر انسانشناسی ، همچنان تأثیری اساسی و پایدار است وی اهمیت مطالعه نظام های خویشاوندی را مورد تأکید قرار داد و اهمیت نظام برای رده بندی ، نقش گروههایی همتبار خطی در سازمان اجتماعی و نظام های که بر پایه روابط خویشاوندی هستند را دریافت . همچنین مورگان تلاش نمود در تحقیقات خود به گونه ای نظام مند و همه جانبه عمل نماید که این امر طلایه دار مطالعات بین فرهنگی در مقیاس وسیع به شمار می رود که یک قرن بعد صورت گرفت . مورگان داده ای انسان شناسی را برای مبنای چارچوبی معین از تطور فرهنگی سازماندهی نمود  و تفاوت های فرهنگی را به عنوان ظرافت های مردم نگاری تلقی کرد ( مور ، 1389 ،52 ).
مورگان سهم بزرگی در گسترش شناخت در مردم شناسی داشت از جمله خدمات وی می توان به موارد زیر اشاره نمود .
•    تأیید و تشریح تمایز میان واحدهای سرزمینی و خویشاوندی بر اساس نظر مین
•    تشریح  مفهوم برون همسری یعنی اختیار کردن همسر در خارج از گروه خود
•    نفی اهمیتی که مک لنان به مفهوم چند شویی یا ازدواج یک زن با چندین همسر می داد
•    توصیف دقیق چندین نظام از واژگان خویشاوندی  از جمله مادر تبار کروا و پدر تبار او هاما
•    تمایز میان واژگان توصیفی و واژگان طبقه بندی کنند
در پایان باید به قدرت تألیف این متفکر بزرگ اشاره نمود و کار بزرگ او در جمع آوری حجم بزرگی از اسناد مردم شناسی را ستود ( ریویر ، 1382 ،58 ).
فهرست منابع
1.    مورگان ، لویس هنری ، 1371 ، جامعه باستان ، تهران ، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی .
2.    چایلد ، گوردون ، 1352 ، تطور اجتماعی ، ترجمه احمد صبوری ، تهران ، انتشارات نیل .
3.    نوابخش ، مهرداد ، 1382، درآمدی بر مکاتب و نظریه های مردم شناسی اراک ،انتشارات دانشگاه آزاد.
4.    روح الامینی ، محمود ، 1385 ، گردشهر با چراغ در مبانی انسان شناسی ، تهران ،انتشارات عطار.
5.    فرخ نیا ، رحیم ، 1389 ،نظریه های مردم شناسی ، اراک ،نشر نویسنده.
6.    مور ، جری ، دی ، 1389 ، زندگی و اندیشه بزرگان انسان شناسی ، ترجمه هاشم آقای بیک پوری ، جعفر احمدی ، تهران ، انتشارات جامعه شناسان .
7.    فکوهی ، ناصر ، 1384 ، تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی ،تهران ،نشر نی .
8.    ریویر ، کلود ،1382 ، درآمدی بر انسان شناسی ، ترجمه ناصر فکوهی ، تهران نشر نی .
9.    قرائی مقدم ،امان الله ،1388 ، انسان شناسی فرهنگی ، (مردم شناسی ،فرهنگی ) انتشارات ابجد.
10.    اریکسون ، توماس هیلند و نیلسون ، فین سورت ، 1387 ، تاریخ انسان شناسی ( از آغاز تا به امروز ) ترجمه علی بلوکباشی ،نشر گل آذین.
11.    یوسفی زاده ، محمد علی ، 1382 ،تاریخ و اندیشه ها و آراء انسان شناسی و مردم شناسی ( شاخه زرین ) انتشارات یسطرون.
12.    هیس ،ه ،ر،1340 ،تاریخ مردم شناسی ، ترجمه ابوالقاسم طاهری ، انتشارات ابن سینا.